Kaart (cartografie) - Zoegdidi (gemeente) (Zugdidis Munitsip’alit’et’i)

Zoegdidi (Georgisch: ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი, Zoegdidis munitsipaliteti) is een gemeente in het westen van Georgië met ongeveer 97.000 inwoners (2022), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gemeente, waarvan de gelijknamige stad het bestuurlijke centrum is, heeft een oppervlakte van 692 km² en ligt in het Colchis laagland. De gemeente grenst voor een groot deel aan de autonome maar feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, wat impact heeft op de dorpen langs deze grens die door de rivier Engoeri gevormd wordt.

Het grondgebied van de gemeente Zoegdidi lijkt, vanwege de economisch-geografische ligging, al sinds de oudheid bewoond te zijn. Archeologische vindplaatsen bevestigen dat wetlands aan de kust zijn ontstaan in het recente geologische verleden. De wetlands waren aanzienlijk minder groot tijdens de bloei van de Colchiscultuur in het vierde tot derde millennium. Tijdens de Hellenistische periode liep een belangrijke handelsroute vanuit Svaneti langs de rivier Engoeri door het gebied van de moderne gemeente Zoegdidi in de richting van de Zwarte Zee. Van daaruit werden handelsgoederen naar de Helleense wereld vervoerd. Bewijs van de ontwikkeling van deze handelsroute zou de oude necropolis van het dorp Riki zijn, met de graven van sociaal vooraanstaande leden.

Na de ineenstorting van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw, was het gebied van Zoegdidi onderdeel van het vorstendom Mingrelië (of ook wel Odisji en Samegrelo) tot aan de Russische annexatie in de 19e eeuw. De stad Zoegdidi was de residentie van dat vorstendom. Met de annexatie van Samegrelo door het Russisch Rijk in 1867 werd het gebied ingedeeld onder het Gouvernement Koetais, waarbinnen het de bestuurseenheid Oejezd Zoegdidi vormde, met een grotere omvang dan de huidige bestuurseenheid, namelijk inclusief Tsalendzjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi. In 1897 had dit Oejezd in totaal 114.869 inwoners. Aan deze indeling kwam een eind met de grote bestuurlijke herindeling in 1930 onder de Sovjet-Unie en werd het rajon (district) Zoegdidi gevormd met de huidige omvang. De stad Zoegdidi was tussen 1950 en 1995 een onafhankelijke administratieve eenheid die direct ondergeschikt was aan de Sovjetrepubliek. In 1995 werd de stad weer toegevoegd aan het rajon en werd het rajon ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti. In 2006 werd het district omgezet naar gemeente. Tussen 2014 en 2017 was de stad Zoegdidi wederom een aparte bestuurseenheid, een zogeheten "zelfbestuurde stad" (kalaki), naast de rest van de gemeente. In 2017 werd dat net als bij zes andere steden teruggedraaid omdat deze constructie te duur en inefficiënt bleek.